Het sociogram is het middel om relaties in de klas zichtbaar te maken. In één overzicht kun je bekijken welke positie de kinderen in de klas hebben. Welke kinderen zijn populair? Welke kinderen kunnen elkaar beïnvloeden?
Wil je een sociogram digitaal afnemen voor het voortgezet onderwijs? Je kunt het sociogram en sociomatrix afnemen zonder een account aan te maken. Klik hier voor meer informatie.
Je krijgt een duidelijk beeld van de verhoudingen tussen de leerlingen binnen de groep.Mandy, leerkracht
Het gebruik van een sociogram geeft inzicht in de relaties in de klas en de onderlinge verhoudingen. Je kunt achterhalen wie een mogelijke leiderspositie hebben of welke kinderen buiten de groep vallen.Frank, leerkracht
ACHTERGROND SOCIOGRAM
Een sociogram is een hulpmiddel om de sociale structuur in de klas systematisch in kaart te brengen. Het sociogram geeft je inzicht in de relaties tussen kinderen in de klas. Onderzoek laat zien dat kinderen die goed in de groep liggen beter presteren op school (Wentzal et al., 2021). In dit artikel vertel ik hoe je het sociogram kunt afnemen.
Het sociogram van Orka Training is gebaseerd op de nominatieprocedure. Aan elk kind in de klas wordt gevraagd met wie je graag samen speelt (sociogram spelen) of met wie je graag samenwerkt (sociogram samenwerken). Elk kind kiest twee klasgenoten uit. Een voordeel van het beperken van het aantal nominaties is dat het kinderen dwingt om selectief te zijn en de evaluatie van elk kind even zwaar meeweegt (Cillessen & Bukowski, 2009).
Het programma van Orka Training verwerkt vervolgens alle gegevens. Je ontvangt het sociogram per email. In dit sociogram zie je hoe vaak elk kind gekozen wordt. Daarnaast wordt met groene lijnen de relaties tussen kinderen weergegeven. Welke relaties kun je aflezen?
- De sterpositie. Dit zijn populaire kinderen die vaak gekozen worden.
- De kliekjes. Dit zijn kinderen die onderling bevriend zijn en een subgroep kunnen vormen in de klas.
- De enkele pijl. Er is relatie tussen twee kinderen, maar die is niet wederzijds.
- De dubbele pijl. Er is een wederzijdse relatie tussen kinderen. De kinderen kiezen elkaar.
- Nul keer gekozen. Het kind wordt door niemand gekozen.
Wat kun je vervolgens doen met de uitkomsten van het sociogram? Oefeningen groepsvorming kunnen ingezet worden om sociale vaardigheden van kinderen en het groepsklimaat in de klas te verbeteren om daarmee de kans op sociale problemen te verkleinen. Om dit doel te bereiken worden er een aantal factoren aangepakt:
-Positieve groepsvorming en sociale binding
-Tekort aan sociale vaardigheden
-Sociale informatieverwerking
Daarnaast is het belangrijk om vroegtijdig te signaleren of kinderen buiten de groep vallen. Onderzoek heeft aangetoond dat kinderen die worden afgewezen lager presteren op school en zich vaker angstig en eenzaam voelen (Reijntjes et al., 2010; Wentzel et al., 2021).
Bronvermelding
Cillessen, A. H. N., & Bukowski, W. M. (2018). Sociometric perspectives. In W. M. Bukowski, B. Laursen, & K. H. Rubin (Eds.), Handbook of peer interactions, relationships, and groups (pp. 64–83). The Guilford Press.
Reijntjes, A., Kamphuis, J. H., Prinzie, P., & Telch, M. J. (2010). Peer victimization and internalizing problems in children: A meta-analysis of longitudinal studies. Child Abuse & Neglect, 34, 244–252.
Wentzel, K. R., Jablansky, S., & Scalise, N. R. (2021). Peer social acceptance and academic achievement: A meta-analytic study. Journal of Educational Psychology, 113(1), 157-180.
De sociomatrix en sociogram maken ook onderdeel uit van de methode van Orka Training.
Klik hier om de inhoud van de methode te bekijken.
Klik hier om in te loggen bij de methode.